علل و درمان مناسب کمردرد

یکی از علل اصلی غیبت‌های شغلی و مراجعه به پزشک، انواع کمردرد است. این عارضه می‌تواند آزاردهنده و ناتوان کننده باشد. کمردرد ممکن است در هر سنی و در اثر ضربه، فعالیت و برخی از بیماری‌ها ایجاد شود. با افزایش سن به دلیل بیماری‌های دژنراتیو دیسک و فشار شغلی، خطر بروز کمردرد بیشتر می‌شود.

منشأ درد پایین کمر ممکن است استخوان‌های ستون فقرات، دیسک‌های بین مهره‌ای، رباط‌های اطراف ستون مهره، نخاع و ریشه‌های عصبی آن، عضلات کمر، ارگان‌های داخل شکم و لگن و پوست کمر باشد. درد بالای کمر نیز ممکن است در اثر عارضه‌های مربوط به آئورت، تومور سینه و التهاب ستون فقرات ایجاد شود.

علل بروز کمردرد

مشکلات ستون فقرات ازجمله پوکی استخوان می‌توانند کمردرد ایجاد کنند. کمر انسان از ساختارهای پیچیده‌ی عضلانی، رباط، تاندون، دیسک و استخوان تشکیل شده که همه با هم توانایی حرکت را به بدن می‌دهند. بین مهره‌ها دیسک‌هایی وجود دارند که نقش ضربه گیر را ایفا می‌کنند. بروز مشکل در هر یک از این ساختارها باعث کمردرد خواهد شد. در برخی از موارد علت بروز کمردرد شناسایی نمی‌شود. آسیب ممکن است در اثر فشار بیش از حد، بیماری، حالت نامناسب بدن و غیره ایجاد شود.

فشار بیش از حد

بسیاری از موارد کمردرد در اثر فشار زیاد و ضربه ایجاد می‌شوند. ازجمله علل اصلی کمردرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فشار بیش از حد بر روی عضلات یا رباط‌ها
• گرفتگی عضلات
• خشکی عضلات
• آسیب به دیسک
• ضربه، شکستگی و زمین خوردن

فعالیت‌های زیر فشار زیادی بر روی کمر وارد می‌کنند:

• بلند کردن اجسام با حالت نامناسب
• بلند کردن اجسام بسیار سنگین
• حرکات ناگهانی

مشکلات ساختاری

مشکلات ساختاری متعددی می‌توانند باعث کمردرد شوند.

• پارگی دیسک: دیسک‌ها در بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته و پاره شدن آن‌ها باعث فشار بر روی اعصاب و کمردرد خواهد شد.
• فتق دیسک: همانند پارگی دیسک، فتق دیسک کمر نیز می‌تواند باعث فشار بر روی ریشه‌های عصبی و درد پایین کمر شود و فتق دیسک گردن می‌تواند در بالای کمر درد ایجاد کند.
• سیاتیک: سیاتیک‌های نوروژنیک و ارجاعی جزو عوامل درد شدید و تیر کشنده در ناحیه پایین کمر هستند.
• آرتروز: استئوآرتریت می‌تواند مفاصل لگن، کمر و غیره را درگیر کند. در برخی از موارد فضای دور نخاع تنگ شده که به آن تنگی کانال نخاعی گفته می‌شود.
• خمیدگی غیرطبیعی ستون فقرات: اگر ستون فقرات به شکل غیرطبیعی خم شود کمردرد ایجاد خواهد شد. برای مثال می‌توان به اسکولیوز اشاره کرد که در طی آن ستون فقرات به چپ یا راست خم خواهد شد.
• پوکی استخوان: استخوان‌ها ازجمله مهره‌های کمر در اثر این عارضه شکننده شده و احتمال شکستگی افزایش پیدا می‌کند.
• مشکلات کلیه: سنگ یا عفونت کلیه می‌توانند باعث کمردرد شوند.

حرکات و حالت بدن

قوز کردن به هنگام کار با کامپیوتر در طولانی مدت باعث مشکلات کمر و شانه خواهد شد.

کمردرد ممکن است در اثر برخی فعالیت‌های روزانه یا حالت نامناسب بدن نیز ایجاد شود ازجمله:

• چرخیدن
• سرفه و عطسه
• فشار بر روی عضله
• خم شدن بیش از حد
• خم شدن برای مدت طولانی
• کشیدن، هل دادن و بلند کردن اجسام
• نشستن یا ایستادن طولانی مدت
• خم کردن بیش از حد سر رو به جلو مثل زمان رانندگی یا کار با کامپیوتر
• رانندگی طولانی بدون استراحت حتی بدون قوز کردن
• خوابیدن بر روی تشک نامناسب که ستون فقرات را صاف نگه نمی‌دارد

دلایل دیگر

برخی از بیماری‌ها می‌توانند باعث کمردرد شوند.

• سندرم دم اسب: دم اسب دسته‌ای از ریشه‌های عصبی نخاع است که از انتهای نخاع خارج می‌شوند. ازجمله علائم این سندرم می‌توان به درد پایین کمر و بالای باسن و همچنین بی حسی باسن، دستگاه تناسلی و ران ها اشاره کرد. ممکن است اختلالات مثانه و روده نیز در این سندرم ایجاد شوند.
• سرطان ستون فقرات: تومور روی ستون فقرات ممکن است باعث فشار بر روی ریشه‌های عصبی و ایجاد درد شود.
• عفونت ستون فقرات: وجود تب و یک ناحیه‌ی گرم و حساس به لمس بر روی کمر می‌تواند نشانه‌ی عفونت ستون فقرات باشد.
• دیگر عفونت‌ها: بیماری‌های التهابی لگن، مثانه و عفونت کلیه می‌توانند کمردرد ایجاد کنند.
• اختلالات خواب: افراد مبتلا به اختلالات خواب با احتمال بیشتری به کمردرد مبتلا خواهند شد.
• زونا: این عفونت که اعصاب را درگیر می‌کند می‌تواند منجر به کمردرد شود که به اعصاب درگیر بستگی خواهد داشت.

عوامل خطر

عوامل زیر خطر بروز کمردرد را افزایش می‌دهند:

• فعالیت‌های شغلی
• بارداری
• سبک زندگی بی تحرک
• عدم تناسب اندام
• سن بالا
• چاقی و اضافه وزن
• دخانیات
• فعالیت یا ورزش سنگین به خصوص در صورت انجام غلط
• عوامل ژنتیکی
• بیماری‌هایی مثل آرتروز و سرطان

درد پایین کمر در خانم‌ها بیشتر آقایان دیده شده که احتمالاً به خاطر عوامل هورمونی است. استرس، اضطراب و اختلالات خلق و خو نیز با کمردرد ارتباط دارند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده‌ی هرگونه بی حسی یا سوزن سوزن شدن و یا کمردرد همراه با موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• عدم بهبودی با استراحت
• کمردرد پس از ضربه یا زمین خوردن
• بی حسی پاها
• ضعف
• تب
• کاهش وزن بی دلیل

درمان

کمردرد معمولاً با استراحت و درمان‌های خانگی بهبود پیدا می‌کند ولی بعضاً به درمان پزشکی نیاز خواهد داشت.

درمان خانگی

داروهای مسکن بدون نسخه مثل ایبوپروفن می‌توانند ناراحتی شما را کاهش دهند. استفاده از کمپرس گرم یا سرد بر روی مناطق دردناک می‌تواند درد را کاهش دهد.

استراحت برای شما مفید خواهد بود ولی داشتن حرکت باعث کاهش خشکی، درد و جلوگیری از تحلیل عضلات خواهد شد.

درمان پزشکی

اگر درمان‌های خانگی موفق به تسکین درد نشوند ممکن است پزشک از دارو، فیزیوتراپی و یا هردو برای شما استفاده کند.

دارو

کمردردی که پاسخ مناسب به مسکن‌های بدون نسخه نداده است ممکن است به داروهای تجویزی نیاز داشته باشد. کدئین یا هیدروکودون که داروهای مخدر هستند نیز ممکن است برای دوره‌ی کوتاهی تجویز شوند. این داروها نیازمند مراقبت دقیق پزشک هستند. در برخی از موارد ممکن است از داروهای شل کننده‌ی عضلانی استفاده شود.

داروهای ضدافسردگی مثل آمیتریپتیلین نیز ممکن است تجویز شوند ولی مطالعات بیشتری بر روی تاثیرگذاری آن در حال انجام بوده و نتایج مطالعات متناقض هستند.

فیزیوتراپی

باتوجه به نوع عارضه و شدت کمردرد فیزیوتراپیست‌ها از روش‌های مختلف درمانی در فیزیوتراپی برای تسکین کمردرد استفاده می‌کند. با بهبود درد فیزیوتراپیست تمرین‌های انعطاف پذیری و تقویتی را برای عضلات شکم و کمر بیمار شروع خواهد کرد. معمولا پس از اتمام جلسات فیزیوتراپی از بیمار خواسته می‌شود تا به طور منظم از این تکنیک‌ها استفاده کرده و حتی پس از بهبود درد آن‌ها را ادامه دهد تا از عود مجدد کمردرد جلوگیری شود.

تزریق کورتیزون

در صورتی که گزینه‌های دیگر مؤثر نباشند می‌توان از تزریق کورتیزون به فضای اپیدورال در اطراف نخاع استفاده کرد. کورتیزون یک داروی ضدالتهاب بوده و باعث کاهش التهاب در اطراف ریشه‌های عصبی می‌شود. می‌توان از این تزریقات برای بی حس کردن منشأ احتمالی درد نیز استفاده کرد.

بوتاکس

بر اساس مطالعات انجام شده، بوتاکس می‌تواند با فلج کردن عضلاتی که دچار اسپاسم شده‌اند درد را کاهش دهد. این تزریقات به مدت 3 تا 4 ماه مؤثر خواهند بود.

تراکشن

با استفاده از وزنه و قرقره می‌توان عضلات کمر را کشید. این کار می‌تواند باعث بازگشت فتق دیسک به حالت طبیعی شود. همچنین زمانی که فرد در تراکشن قرار دارد درد او کاهش خواهد یافت.

عمل جراحی

جراحی برای کمردرد به ندرت انجام می‌شود. اگر بیمار دچار فتق دیسک شود می‌توان از عمل جراحی به عنوان یک گزینه‌ی درمانی استفاده کرد به خصوص در مواردی که درد بیمار مداوم بوده و باعث ضعف عضلانی شده باشد.

روش‌های جراحی زیر برای کمردرد به کار می‌روند:

• فیوژن: دو مهره با برداشتن دیسک و قرار دادن پیوند استخوان به یکدیگر جوش داده می‌شوند. این مهره‌ها با استفاده از پیچ و پلاک بر روی یکدیگر محکم خواهند شد. این عمل خطر بروز آرتروز در مهره‌های همجوار را به شکل قابل توجهی افزایش می‌دهد.
• دیسک مصنوعی: می‌توان دیسک‌های بین مهره‌ای را با یک دیسک مصنوعی جایگزین کرد.
• دیسککتومی: می‌توان قسمتی از دیسک که بر روی ریشه‌ی عصبی فشار وارد می‌کند را برداشت.
• برداشتن بخشی از مهره: می‌توان بخشی از مهره که بر روی ریشه‌ی عصبی فشار وارد می‌کند را برداشت.