سورپرایز یارانه بگیران به زودی/تصمیم جدید دولت برای یارانه نقدی

یارانه نقدی برای کمک به اقشار کم درآمد جامعه مطرح شد. یارانه نقدی در سال های بعد از سبد خانوارهای پولدار حذف شد. با قول هایی که رئیسی داده است یارانه نقدی در دولت جدید با تغییراتی همراه خواهد شد. یارانه نقدی ابتدا در دولت احمدی نژاد ایجاد شد. خبرهای جدید پیرامون یارانه نقدی را اینجا بخوانید.

 پایگاه رفاه ایرانیان اطلاعات درآمدی و معیشتی از جمعیت ۷۷.۴ میلیون نفر یارانه‌بگیر در کشور را ارایه کرده است.

بر اساس این اطلاعات، بیش از نیمی از یارانه‌بگیران فعلی در «طبقه متوسط» قرار گرفته‌اند؛ ۳۸ درصد از یارانه‌بگیران واقعا نیاز به یارانه نقدی برای گذران امور زندگی دارند و ۷ درصد نیز در طبقه «برخوردار» هستند.

مشخص نیست که آیا این اطلاعات مبنای حذف یارانه‌بگیران طی سال جاری خواهد بود یا نه. اما از این آمار چنین برمی‌آید که دولت فقط ۳۸ درصد از یارانه‌بگیران فعلی را مستحق دریافت یارانه و مابقی را در رسته طبقه متوسط یا برخوردار می داند.

دهک‌بندی در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان براساس شاخص‌هایی چون دارایی‌ها، حقوق، بیمه، سفر خارجی، مالکیت خودرو و منزل و میانگین واریز سالانه به حساب سرپرست و اعضای خانوار در سال‌های ۹۵ تا ۹۸، تراکنش خرید بانکی در سال‌های ۹۸ و ۹۹ انجام گرفته و براساس آن، جمعیت یارانه‌بگیرها به ۱۰ قسمت تقسیم شده است. دهک اول ۱۰ درصد جمعیتی است که کمترین برخورداری از شاخص‌های فوق را داشته و دهک دهم ۱۰ درصد جمعیتی است که بالاترین برخورداری را داشته است.

گزارش نهاد زیرمجموعه وزارت رفاه، ابتدا خانوارها را براساس وضعیت درآمدی به سه گروه فقیر، متوسط و برخوردار تقسیم کرده است. در ادامه خانوارها بر اساس ترکیبی از وضعیت شغلی و درآمدی در گروه‌های فقیر، متوسط و برخوردار طبقه‌بندی شده‌اند. یعنی تمام خانوارهای دهک دهم به گروه «برخوردار» اضافه شده‌اند. معیار این «برخورداری» هم داشتن خودرو و ارزش آن به اضافه متوسط حساب‌های بانکی و تراکنش‌ها بوده است. سپس خانوارهای فقیر قرار گرفته‌اند که دو شرط از سه شرط، «بودن در پنج دهک اول»، «تحت پوشش نهاد حمایتی بودن» و «فاقد درآمد ثابت بودن» را داشته باشند.

اطلاعات این گزارش با استفاده از داده‌های سال ۹۹ جمع‌آوری شده است. در واقع ممکن است در یک‌ساله ۱۴۰۰ برخی خانوارها به دلیل تورم موجود جای خود را تغییر داده باشند. اما به‌طور کلی و بر اساس این آمار، ۲۴میلیون و ۹۰۱ هزار و ۶۹۶ خانوار هم‌اکنون یارانه نقدی می‌گیرند که فقط ۹.۳ میلیون خانوار جزو طبقه «فقیر» قرار گرفته و گویا از دیدگاه وزارت رفاه مستحق دریافت یارانه هستند. دسته‌بندی خانوارهای فقیر نیز به دو گروه تحت پوشش (شامل ۲.۸ میلیون خانوار که ۳۰ درصد از کل خانوارهای فقیر را تشکیل می‌دهد) و فاقد پوشش نهاد حمایتی (شامل ۶.۶ میلیون خانوار و ۷۰ درصد از کل خانوارهای فقیر)، این امکان را به دست می‌دهد تا سیاستگذاری متناسب برای هر گروه به اجرا گذاشته شود.

یارانه چه کسانی قطع می شود ؟

براساس بودجه سال ۱۴۰۱ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف شد ضمن دهک بندی درآمدی همه خانوارهای یارانه بگیر، به حذف یارانه نقدی و طرح معیشتی خانوارهای پردرآمد اقدام کند.دوازدهمین سال حضور یارانه دراقتصاد ایران در حالی آغاز شده  که مجلس شورای اسلامی به سنت سال‌های اخیر دولت را مکلف به حذف سه دهک پردرامد از فهرست یارانه‌بگیران کرده است . مجلس شورای اسلامی به سنت سال‌های اخیر دولت را ملکف کرده است یارانه سه دهک پردرآمد ایران را حذف کرده و پرداخت یارانه نقدی تنها به هفت دهم باقیمانده را در دستور کار قرار دهد. ایران در شرایط فعلی شاهد پرداخت دو یارانه به شهروندانش است. یارانه نقدی ۴۵هزار و ۵۰۰ تومانی که از سال ۱۳۸۹ با هدف جبران افزایش قیمت حامل‌های انرژی و اقلام در اختیار دولت پرداخت شد و یارانه معیشتی که برای خانوار یک نفره ۵۵ هزار تومان و برای خانوار ۵ نفره ۲۰۵ هزار تومان است. یارانه معیشتی به جمعیتی در حدود شصت میلیون نفر پرداخت می‌شود و شمار مشمولان یارانه نقدی طبق محاسبات صورت رفاه برابر با ۷۴ میلیون نفر است . بر این اساس مجلس شورای اسلامی خواستار آن است که یارانه نقدی برای سه دهک با جمعیتی در محدوده ۲۳ میلیون نفر حذف شود.

یارانه کدام گروه‌ها غیرقابل حذف است؟

هر چند پیش از این معیارهایی برای حذف یارانه پردرآمدها از سوی وزارت تعاون، کار ر فاه اجتماعی اعلام شد و دارا بودن همزمان واحد مسکونی و خودرو ، دارا بودن بیش از یک واحد مسکونی، سفر خارجی و ... معیارهایی برای حذف از این فهرست اعلام شد اما هنوز مشخص نیست دولت سیزدهم در اولین گام چه تعریفی را در این حوزه ارائه خواهد داد.

 بر اساس این گزارش به نظر می‌رسد با توجه به رایزنی‌های صورت گرفته سه گروه زنان سرپرست خانوار، افرادی که تحت‌پوشش نهادهای حمایتی نظیر سازمان بهزیستی و کمیته امداد هستند و افرادی که فاقد درآمد ثابت و شغل ثابت هستند مشمولان قطعی دریافت یارانه خواهند بود. در مورد اخیر یعنی کسانی که فاقد درآمد ثابت و شغل ثابت هستند، مساله تداوم پرداخت با توجه به دارایی‌ها و گردش حساب بانکی آنها مد نظر قرار خواهد گرفت.

 باید دید دولت در دومین سال حضور خود تا چه میزان برای حذف یارانه‌ها عزمش را جزم می کند را که پیش از این وعده‌هایی درباره افزایش یارانه و ترمیم قدرت خرید داده شده بود .

 بر اساس بند (ب) تبصره ۱۴ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری سازمان هدفمندسازی یارانه ها و با استفاده از پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان مکلف است حداکثر ظرف سه(۳) ماه پس از ابلاغ این قانون، ضمن دهک بندی درآمدی کلیه خانوارهای یارانه بگیر از طریق شاخص ها و اطلاعات و داده های متقن و ثبتی قابل اتکاء نسبت به حذف یارانه نقدی و طرح معیشتی خانوارهای پر درآمد اقدام نماید، شناسایی و دهک بندی توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام می گیرد. سازمان هدفمندسازی یارانه ها موظف است نسبت به ثبت نام افراد جدید متقاضی یارانه طبق ضوابط اقدام نماید.

همچنین در بند (ج) تبصره (۱۴) آمده است: منابع ارزی مندرج در بخش منابع  جدول  این تبصره بلافاصله توسط شرکت های تابعه وزارت نفت به حساب ارزی افتتاح شده توسط خزانه‌داری کل کشور نزد بانک مرکزی به نام سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها واریز و به محض وصول توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به نرخ سامانه معاملات الکترونیکی(ای.تی.اِس) تسعیر و مستقیماً به حساب ریالی سازمان مذکور واریز می شود.

سناریو جدید برای پرداخت یارانه نقدی

در پایان این پژوهش نتیجه گرفته می‌شود نتایج حاصل از اعمال تمامی چهار سناریو حاکی از آن است که نسبت‌های مخارج دهک‌ها و ضریب جینی همگی کاهش خواهند داشت، اما میزان کاهش برحسب سناریوهای مختلف، متفاوت است. بررسی نتایج نشان می‌دهد که به غیر از نسبت مخارج دهک نهم به دهک پنجم، بیشترین تغییرات کاهشی مربوط به سناریوی چهارم است. از سوی دیگر، در این سناریو بیشترین میزان سرانه یارانه جدید یعنی ۱۱۰ هزار تومان برای دهک‌های اول تا پنجم در نظر گرفته شده است. بنابراین چنانچه بودجه کافی برای کل پرداخت این سناریو در دسترس باشد، این سناریو در اولویت اول قرار خواهد گرفت.