برای آزادسازی سهام عدالت چه کار کنیم؟

محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار جمعه شب ۲۷ فروردین ماه در جمع خانواده بازار سرمایه گفت: سال گذشته بازار سرمایه به رغم همه فراز و نشیب‌ها جایگاه جدیدی را در اقتصاد کشور به نام خود ثبت کرد و امروز نام بورس به عنوان یک نهاد مهم اقتصادی در کشور مطرح است. 

رئیس سازمان بورس ادامه داد: به واسطه آزادسازی سهام عدالت، خانواده بازار سرمایه به مرز ۵۷ میلیون نفر رسیده و بیش از ۹۰ درصد جمعیت کشور با این نهاد مهم اقتصادی در ارتباط هستند. با توجه به این فراگیری نقش جدیدی برای جایگاه مهم بازار سرمایه در اقتصاد تعریف شد. 

دهقان دهنوی با بیان اینکه بازار سرمایه در معادلات اقتصادی کشور به عنوان یک متغیر مهم در نظر گرفته می‌شود، افزود: در این شرایط، چگونگی توسعه بازار سوال اصلی است. بر این اساس رویکرد جدیدی برای توسعه بازار در دستور کار نهاد ناظر بازار سرمایه قرار دارد و محور آن توسعه مولفه‌های درونی بازار در میان مدت و بلندمدت است. 

وی با اشاره به اینکه ظرفیت‌های بی‌نظیری همچون نهادهای مالی و ابزارهای مالی درون بازار سرمایه وجود دارد، ادامه داد: حذف موانع و قوانین دست و پاگیر پیش روی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ ها، نخستین گام بود و باید از ظرفیت نهادهای مالی بازار برای توسعه استفاده کنیم که نمونه آن را در اسفندماه شاهد بودیم.

بازار بدهی به کمک بازار سرمایه می‌آید

رئیس سازمان بورس افزود: توسعه ابزارها و بهره برداری حداکثری از آن‌ها از جمله ریپو نیز در دستور کار قرار دارد. دستور العمل قرارداد ریپو در حال بررسی است و شرکت‌ها می‌توانند با این ابزار از منابع مالی مازاد یکدیگر بهره برداری کنند. این مساله افزایش کارایی شرکت‌ها و افزایش دارایی پورتفوی آن‌ها را به همراه دارد. ضمن این که بازار بدهی نیز به کمک بازار سرمایه می‌آید. 

بازار سرمایه در مسیر توسعه

سخنگوی شورایعالی بورس با تاکید بر اینکه موارد ذکر شده تنها بخشی از برنامه‌های جدید نهاد ناظر بازار است، گفت: تسهیل همه فرایندها، تقویت نظارت، حمایت از حقوق سهامداران خرد، افزایش شفافیت و موارد مهم دیگر برای حرکت در مسیر توسعه بازار سرمایه به زودی اجرایی می‌شود. 

انتشار ۲۴ هزار میلیاردتومان اوراق در گام نخست

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر حجم انتشار اوراق در سال گذشته و برنامه‌های سال جاری گفت: سال گذشته ۲۲۰ هزار میلیارد تومان اوراق در بازار سرمایه منتشر شد که از این میزان ۱۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی بود و مابقی به اوراق شرکت‌ها تعلق داشت. بیش از ۴۰۰ درصد رشد انتشار اوراق خصوصی را در این سال شاهد بودیم و هم اکنون راه برای حضور گسترده شرکت‌ها در بازار سرمایه هموار است. این درحالی است که در اولین گام شرکت‌ها برای انتشار ۲۴ هزار میلیارد تومان اوراق اعلام آمادگی کردند. 

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه موانع انتشار اوراق برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌های بزرگ برداشته شده است، افزود: البته طبیعی است که شرکت‌ها بر اساس منافع خود عمل کنند و سهام شرکت‌های مدنظر خود را مورد حمایت قرار دهند. اما سازمان بورس و اوراق بهادار به طور جد بر این موضوع نظارت دارد که منابع حاصل از انتشار این اوراق در بازار سرمایه و خرید سهام صرف شود. 

دهقان دهنوی ابراز امیدواری کرد که حجم این اوراق از ۲۴ هزار میلیارد تومان فراتر رود و با بیان اینکه دولت حجم بالایی تامین مالی را از طریق بازار سرمایه انجام داده، تصریح کرد: البته باید توجه داشت که انتشار اوراق شرکتی در سال گذشته به ۳۶ هزار میلیارد تومان رسیده که ۴ برابر سال پیش از آن است. 

وی با اشاره به افزایش سرمایه ۲۰۶ هزار میلیارد تومانی شرکت ها، ادامه داد: از برنامه‌های سازمان بورس، انجام عرضه‌های اولیه از طریق صرف سهام است. 

سخنگوی سازمان بورس با اشاره به اینکه تعداد شرکت‌های سهامی عام بسیار اندک است و بازار اولیه باید تقویت شود، ابراز داشت: هر برنامه توسعه‌ای در این زمینه، بازگشت به بازار و تقویت اقتصاد را به دنبال دارد. این در حالی است که بازارگردانی در اولویت برنامه‌ها قرار گرفته است که البته باید نواقص آن برطرف شود. 

وی با اشاره به اینکه در مقطعی از بانک‌ها و حقوقی‌ها برای حمایت از بازار درخواست همکاری و کمک شد، گفت: این امر موجب می‌شود تا فضای با ثبات‌تری را شاهد باشیم. از سوی دیگر، انتشار اوراق فروش تبعی و همچنین سهام خزانه اقدام بسیار مناسبی بود که باید توسعه یابد. 

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: از سوی دیگر باید مولفه‌های تاثیر گذار بر اقتصاد را نیز مدنظر قرار داد. باید به جایی برسیم که بازار سرمایه از ابزارهای کافی برای ثبات خود چه در دوران رکود و چه دوران صعود برخوردار باشد. 

بازار سرمایه، موضوعی ملی است

رئیس سازمان بورس در پاسخ به سوال دیگری در خصوص قیمت‌گذاری دستوری و تاثیر آن در بازار گفت: همواره عنوان کرده‌ام و مجددا تاکید میکنم که بازار سرمایه امروز یک موضوع ملی است. حدود ۹۰ درصد مردم کشور در این بازار فعالیت دارند. نباید با قیمت‌گذاری حقوق سرمایه گذار را تحت تاثیر قرار دهیم. باید سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد از توجیه‌پذیری برخوردار باشد. نباید به بازار سهام ضربه وارد کنیم. قیمت‌گذاری دستوری با تولید، سرمایه گذاری، اهداف اقتصادی کشور، برنامه‌های توسعه‌ای و سال تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها هماهنگی ندارد. 

دهقان دهنوی با بیان اینکه تلاش می‌شود تا دیگر شاهد قیمت‌گذاری نباشیم، تصریح کرد: چنانچه قرار به تعیین قیمت باشد، باید سازمان بورس به عنوان یکی از پایه‌های اصلی، حضور داشته باشد. البته چنانچه چنین روندهای قیمت‌گذاری دستوری ادامه یابد، اعلام جرم و شکایت برای دفاع از حقوق سهامداران به جریان می‌افتد. 

وی با اشاره به اینکه بازار سرمایه ذاتا رفتاری‌های پیش واکنشی زیادی دارد، گفت: در واقع بازار سرمایه خیلی زود نسبت به رخدادهای اقتصادی واکنش نشان داده و گاهی واکنش‌ها بیش از اندازه اصلی است. 

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه قیمت‌گذاری برای اقتصاد سم است افزود: وظیفه و اولویت اصلی سازمان بورس دفاع از حقوق سهامدار است، از آن دفاع می‌کنیم. 

دبیرشورایعالی بورس در پاسخ به سوالی مبنی بر اقدامات جدید سازمان بورس در مسیر افزایش نقدشوندگی و شفافیت گفت: بازار باید از همه پارامترها و زیرساخت‌های لازم برای شفافیت و نقدشوندگی برخوردار باشد. هیچکس ادعا نمیکند که بازار سرمایه در حال حاضر از لحاظ این زیرساخت‌ها در وضعیت مطلوبی قرار دارد. باید و حتما برای اجرای مطلوب و پایدار بازارگردانی برنامه‌های مشخصی داشته باشیم. توسعه فرهنگ سهامداری و آموزش مدیریت ریسک نیز بازطراحی و عملیاتی می‌شود. برای دستیابی به این چشم‌انداز باید تصمیمات درست و دقیق داشته باشیم. 

کارگزاری‌های جدید در راهند

وی افزود: دستورالعمل کارگزاری‌ها نیازمند بازنگری است. تسهیل صدور مجوزها در این نهاد اولویت محسوب می‌شود و در حال تدوین و نهایی شدن است. این دستورالعمل به زودی ابلاغ و فضا برای ورود کارگزاران جدید فراهم می‌شود. 

دهقان دهنوی با اشاره به اینکه تشکیل کانون سرمایه گذاران حقیقی از دیگر برنامه‌های سازمان است، ادامه داد: سهامداران حقیقی نیاز دارند که از یک تریبون رسمی، درخواست‌ها و مطالبات خود را اعلام کنند. این موضوع در دستور شورای عالی بورس است و از نظر حقوقی مشکلی ندارد. برنامه ریزی لازم برای اجرای انتخابات اعضای هیأت مدیره این کانون در حال تدوین است و امیدواریم در آینده نزدیک شاهد راه اندازی کانون سرمایه گذاران حقیقی باشیم. 

نرخ سود بالا، سم بازارهای مالی و پولی

وی با اشاره به اینکه می‌توان ادعا کرد که بازارسرمایه ناجی اقتصاد در سال گذشته بود، افزود: قرار است منابع قابل توجهی از صندوق توسعه وارد بازار شود. توجه به نرخ بهره نیز از دیگر موارد مهم است. این نرخ باید به گونه‌ای تنظیم شود که هم بازار بانکی و هم بازار سرمایه در وضعیت مناسبی قرار داشته باشند. 

رئیس سازمان بورس و اوارق بهادار با اشاره به اینکه نرخ سود بالا برای هردوبازار پولی و مالی سم است، ادامه داد: افزایش نرخ سود، افزایش هزینه مالی بانک‌ها را در پی خواهد داشت. هم اکنون نرخ سپرده‌ها مشخص و نرخ ۱۶ درصد کوتاه مدت یک سال برای آن‌ها است؛ بنابراین نباید نرخ بهره بین بانکی که حتی یک روزه هم است بالاتر از این ارقام باشد و به ۲۰ هم برسد. 

وی ادامه داد: پرداخت سود بالاتر از سودهای مصوب، برهم زدن آرامش بازارها را به دنبال خواهد داشت. 

تسریع در فرایند افزایش سرمایه‌ها

رئیس سازمان بورس با بیان اینکه یکی از فرایندهایی که باید بررسی و بازنگری شود، موضوع افزایش سرمایه شرکت‌ها است، خاطرنشان کرد: به منظور تسریع کارها می‌توان نظارت پیشین را به نظارت پسین تبدیل کرد. 

دهقان دهنوی با تاکید بر اینکه مانع‌زدایی برنامه اصلی سازمان بورس در همه جوانب است، افزود: انتشار پیش بینی سود نیز یکی از مواردی است که به شفافیت کمک می‌کند. در همین راستا الگویی مناسب نیز برای شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و شرکت‌ها تحلیلی ارایه خواهد شد تا هر چه بیشتر شاهد حاکمیت تحلیل در بازار سرمایه باشیم. 

وی تصریح کرد: تحلیل سناریوی EPS باید بر اساس متغیرهای اصلی تاثیر گذار بر شرکت‌ها باشد، از همین رو، به زودی الگویی مناسب در این زمینه ارایه خواهد شد. 

دهقان دهنوی با اشاره به محدودیت‌های سیستم بانکی در خصوص بحث تسهیلات بانکی در قبال سهام؛ ابراز داشت: باید این موضوع در ذهن سیاست گذار شفاف شود که ارایه تسهیلات برای خرید سهام و فعالیت در بازار سرمایه، کمک به چرخه اقتصاد است. 

اهمیت بالای فضای مجازی

سخنگوی سازمان بورس با اشاره به اهمیت اخبار و اطلاعات در بازار سرمایه گفت: در دنیای جدید فضای مجازی از اهمیت بالایی برخوردار است و سازمان بورس باید از این ابزارها استفاده بیشتری کند. البته تخلفاتی نیز در فضای مجازی وجود دارد که از فضای مشاوره خارج شده و به سمت هدفمند به یک یا چند سهم منتهی می‌شود. باید رفتار مفید از مخرب تفکیک شود. 

می‌توان با صدور مجوز، فعالیت‌های سالم و مخرب را تفکیک کرد و اگر کسانی تخلف داشتند، موضوع به قوه قضا ارجاع شود. 

دامنه نوسان فعلی موقتی است

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در مقابل پرسش دیگری مبنی بر اصلاح دامنه نوسان پاسخ داد: در خصوص دامنه نوسان بحث زیادی در میان فعالان بازار سرمایه وجود دارد. شخصا معتقدم که محدود کردن دامنه نوسان در بلند مدت نه کار مناسبی است نه مفید و ما هم محدودیت فعلی را برای زمان کوتاهی اعمال کردیم. فضای نا اطمینانی به اقتصاد رو به کاهش است و فعالان اقتصادی در فضای مناسبتری فعالیت می‌کنند؛ بنابراین دامنه نوسان به صورت تدریجی مانند گذشته و متقارن می‌شود. همچنین اگر فضای کلی بازار سرمایه مناسب باشد به سمت افزایش دامنه نوسان حرکت می‌کنیم. 

بازنگری در کدهای بسته

وی با اشاره به آیین نامه مصادیق دستکاری قیمتی و همچنین بسته شدن کدهای معاملاتی گفت: این آیین نامه میتواند با اعمال سلیقه زیادی همراه باشد؛ بنابراین اجرای آن متوقف شد تا اصلاحات لازم صورت گیرد و تا زمانی که این سطح از اطمینان ایجاد نشود، اجرایی نمی‌شود. همچنین تا زمانی که پرونده فرد با حکم قطعی همراه نباشد، ما مجاز به مسدود کردن کدهای معاملاتی نیستیم. 

آزادسازی فروش سهام عدالت، منوط به شرایط بازار

دبیر شورایعالی بورس به موضوع سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: قانون رفع موانع تولید، محدودیت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری بانک‌ها درنظر گرفته است و در این مسیر باید بحث بنگاه داری و سرمایه‌گذاری بانک‌ها را از یکدیگر تفکیک کرد. ایجاد شرکت‌ها و صندوق‌های پروژه‌ای از جمله مواردی است که می‌تواند به تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بازار سرمایه کمک شایانی کند. 

سخنگوی سازمان بورس در ادامه به سهام عدالت نیز اشاره کرد و گفت: فروش سهام عدالت منوط به ثبات بازار و توسعه ظرفیت‌های لازم است. پیشنهادهای خوبی در این زمینه ارایه شده که یکی از این موارد ایجاد صندوق‌های خاص برای فروش سهام عدالت است. راهکار دیگر افزایش جذابیت این سهام است تا افراد به نگهداری آن ترغیب شوند. در نهایت باید راهکاری ارایه شود که فشاری به بازار سرمایه وارد نکند و در عین حال، دارایی مردم و حقوق سهامداران حفظ شود. 

لزوم توسعه فرهنگ سرمایه‌گذاری غیرمستقیم

رئیس سازمان بورس در پایان با اشاره به چشم‌انداز بازار سرمایه گفت: اگر در بازار سرمایه نگاه بلند مدت حاکم شود و تصمیم گیری بر اساس تحلیل و ارزندگی سهام باشد، نباید نگران تغییر و نوسان قیمتی باشیم. باید رویکرد سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را توسعه دهیم و فرهنگ سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را ترویج کنیم. چشم‌انداز حرکت بازار به سوی نقدشوندگی بالا و شفافیت است. 

توسعه اقتصاد به دنبال توسعه بازار سرمایه

وی با بیان اینکه بازار سرمایه بازاری متصل به اقتصاد کشور است افزود: باید فضای مناسب و ابزارهای مناسب برای جوابگویی به افراد با درجه ریسک‌پذیری گوناگون ایجاد شود. توسعه هر چه بیشتر بازار، تمرکز دارایی‌ها در بخش مولد اقتصاد و در نهایت رشد اقتصادی را به دنبال دارد. روش ما در سازمان مبتنی بر تعامل، همکاری و انتقادپذیری است. تلاش ما بر این است که مجموعه بازار سرمایه به عنوان یک خانواده در کنار هم باشند زیان برخی سهامداران در سال گذشته، مسئولیت سازمان بورس را سنگین‌تر می‌کند و تلاش زیادتری را می‌طلبد تا آینده روشن‌تری را شاهد باشیم.