اصول نگهداری از بونسای در منزل
بونسای گیاه حساسی است و به مراقبت و توجه بسیاری نیاز دارد. اگر به نگهداری از بونسای در منزل علاقه‌مند هستید، در این مطلب اصول اینکار را می‌آموزید.
بونسای یک اثر هنری زنده
استفاده از بونسای در معماری داخلی سبز به فضا روح و اصالت می‌دهد. اینکه بونسای از کجا آمده و چگونه پایش به خانه‌های ما باز شده را باید در قرن 14 میلادی و در ژاپن جستجو کرد. بونسای در لغت به معنای "کاشته شده در ظرف" است. در گذشته به دلیل وقت‌گیر و زمان‌بر بودن پرورش بونسای تنها قشر مرفه جامعه به آن دسترسی داشتند. اما امروز خوشبختانه همه می‌توانند این هنر درختکاری را یاد بگیرند. امروز حتی خرید بونسای هم کار بسیار راحتی است. کافی است یک فروشگاه آنلاین گل و گیاه پیدا کنید و یا به نزدیک‌ترین باغ گل سری بزنید. در آن صورت می‌توانید بونسای موردعلاقه خود را خریداری کنید.
مهم‌تر از داشتن یک بونسای، خوب نگه‌داشتن آن است. پیش‌آمده که یک بونسای بسیار سرحال و شاداب را به دست مشتری دادیم. اما در کمتر از یک هفته گیاه دچار ریزش برگ شدید و یا زردی برگ شده. به دلیل حساسیت بالای بونسای، پیش از خرید باید انواع بونسای را به‌خوبی بشناسید. بعد باتوجه به شرایط محل نگهداری از بونسای بهترین گزینه را انتخاب کنید. برای نگهداری از بونسای باید وقت کافی اختصاص دهید تا یک درختچه مینیاتوری همیشه سرزنده داشته باشید. در ادامه درباره اصول نگهداری از بونسای بیشتر صحبت خواهیم کرد.
روش صحیح آبیاری برای نگهداری از بونسای
یکی از نکات مهم در نگهداری از بونسای شیوه صحیح آبیاری آن است. برای داشتن درختچه بونسای شاداب، اجازه ندهید گیاهتان تشنگی بکشد. میزان دقیق آبیاری بونسای وابسته به نوع آن، جنس خاک، شرایط محیط و ... است. بهترین یادآور برای اینکه بدانید زمان آبیاری بونسای رسیده یا نه بررسی خشکی خاک گلدان آن است. با یک چوب خاک رویی را کنار بزنید. اگر اثری از رطوبت نبود یعنی بونسای شما کم‌کم تشنه شده و به آبیاری نیاز دارد.
برای برخی سؤال است که در چه ساعتی از روز بهتر است به بونسای خود آب دهند؟ زیاد درگیر چنین مسائلی نشوید چون برای درختچه بونسای شما تفاوت چندانی ندارد. همین‌که تعادل دمایی آب را رعایت کنید و به‌موقع آبیاری را انجام دهید کفایت می‌کند. برای آبیاری بونسای به یکی از دو روش زیر عمل کنید:
- روش اول: آبی را که از قبل کنار گذاشتید را کم‌کم در گلدان بونسای بریزید و مواظب باشد خاک را جابه‌جا نکند. آن‌قدر این کار را انجام دهید تا آب همه گلدان را فرابگیرد و آب اضافی از انتهای گلدان خارج شود.
- روش دوم: گلدان بونسای را که زمان آبیاری آن فرارسیده برداشته و در یک ظرف آب قرار دهید. اندازه ظرف به‌گونه‌ای باشد که آب تا لبه گلدان برسد اما با سطح خاک تماس پیدا نکند. با اینکار گلدان از سوراخ‌های زیری شروع به جذب آب می‌کند. اگر حباب‌های ریزی روی سطح آب می‌بینید یعنی همه‌چیز درست پیش می‌رود. تا زمانی که حباب‌ها محو شوند گلدان را در ظرف آب نگه‌دارید.
نور مناسب برای نگهداری از بونسای
نیاز نوری در انواع بونسای باهم تفاوت دارد. پیش از خرید بونسای توجه کنید که گونه موردنظر شما چه اندازه نور احتیاج دارد. بعضی انواع بونسای مخصوص فضای باز هستند و با نور کامل آفتاب خو گرفته‌اند مانند:
- بونسای کاج
- بونسای سرو خزنده (جونی پروس)
گونه‌های دیگری از بونسای را می‌توان یافت که هوای آزاد دوست دارند اما با نور مستقیم میانه‌ای ندارند. این گونه‌های بونسای را می‌توانید در فضای باز اما در سایه یا در معرض نور غیرمستقیم آفتاب قرار دهید. معمولاً گوشه تراس یا بالکن هم فضای خوبی برای نگهداری از بونسای نیمه سایه دوست است. خصوصاً اگر قصد ایجاد یک تراس سبز پر از گل و گیاه دارید، استفاده از بونسای را فراموش نکنید. در درختچه‌های زیر، قرار گرفتن در هوای آزاد با نور غیرمستقیم رشد گیاه و ضخامت شاخه را تقویت می‌کند.
- بونسای افرا ژاپنی
- بونسای آزالیا
در پرورش و نگهداری از بونسای تأثیر نور را دست‌کم نگیرید. نور کمتر از نیاز گیاه، باعث می‌شود گیاه خود را به سمت بالا بکشد. ساقه‌های نازک و شکننده و رنگ بی‌روح برگ‌ها از عواقب کم نوری گیاه بونسای خواهد بود. همچنین توصیه می‌شود، هرچند وقت یک‌بار گلدان بونسای را بچرخانید تا همه بخش‌های گیاه به‌طور موازی رشد کنند.
رطوبت مناسب برای نگهداری از بونسای
همان‌طور که اشاره کردیم انواع بونسای با عادات و اصول نگهداری متفاوت وجود دارند. اما می‌توان گفت که شرایط ایدئال برای تعداد زیادی از انواع بونسای، آب‌وهوای گرم و مرطوب است. حفظ رطوبت محیط برای گونه‌های رطوبت دوست حیاتی است. اگر نمی‌خواهید گیاه بونسای شما یک‌شبه دچار خشکی و مرگ شود، این موضوع را دست‌کم نگیرید. برای حفظ رطوبت بونسای می‌توانید از جزیره استفاده کنید.
ایجاد جزیره مصنوعی یک روش عالی برای تأمین رطوبت گیاه بونسای است. اگر در منطقه آب‌وهوایی خشکی زندگی می‌کنید و علاقه به خرید بونسای دارید برای بونسای خود جزیره بسازید. ایجاد جزیره به شما امکان نگهداری از انواع بونسای در منزل را می‌دهد. برای ساخت جزیره، یک سینی گود برداشته و با ریگ و سنگ کوچک کف آن را بپوشانید. سینی را با آب پر کنید و گلدان بونسای را روی آن مستقر کنید. بخار شدن تدریجی آب باعث ایجاد محیطی مرطوب در اطراف گلدان بونسای شما می‌شود. فراموش نکنید قبل از خرید بونسای درباره نیاز رطوبتی آن تحقیق کنید. ایجاد جزیره خصوصاً در فصل زمستان که رطوبت هوا کاهش میابد بسیار کارگشا خواهد بود.
خاک مناسب در نگهداری از بونسای
گفتیم که بونسای گیاه بسیار حساسی است و کوچک‌ترین اهمال‌کاری در نگهداری از بونسای باعث از دست دادن آن می‌شود. اگر به افزایش طول عمر گیاه بونسای خود علاقه دارید در اولین قدم بستر رشد مناسبی برای آن تهیه کنید. انتخاب خاک مخصوص بونسای باید بر اساس گونه و خانواده آن انجام شود. می‌توان ادعا کرد هر دسته از انواع بونسای به خاک و کود متفاوتی نیاز دارد. پس هنگام خرید بونسای از فروشنده مشورت بگیرید. خاک مخصوص بونسای باید شرایط زیر را داشته باشد:
- بتواند میزان آب موردنیاز بونسای را در خود حفظ کند
- زهکشی مناسبی داشته باشد و آب اضافی را به‌سرعت دفع کند
- امکان تغذیه گیاه با مواد معدنی موردنیاز را داشته باشد
- اکسیژن‌رسانی به گیاه را به‌خوبی انجام دهد
کود مناسب در نگهداری از بونسای
اینکه آیا گلدان بونسای شما به کود نیاز دارد یا خیر سؤال صحیحی نیست. اگر مواد معدنی موردنیاز بونسای به‌موقع تأمین شود، گیاه به‌اندازه کافی شادابی خواهد داشت. اما معمولاً مدتی پس از خرید گلدان بونسای به دلیل آبیاری مکرر مواد معدنی خاک از دست می‌رود. ازآنجاکه خاک گلدان بونسای بسیار سبک است، مواد معدنی موردنیاز گیاه سخت به ریشه می‌رسند. در این شرایط گیاه دچار فقر غذایی می‌شود که با کود دهی یا تعویض خاک می‌توان آن را جبران کرد.
در کود دهی بونسای به فصل رشد گیاه توجه داشته باشید. معمولاً در انواع بونسای فصول رشد متفاوت است. در غالب موارد بهار تا پاییز زمان مناسبی برای دادن کود بونسای محسوب می‌شود.
روش صحیح هرس کردن در نگهداری از بونسای
یکی از مهم‌ترین اصول نگهداری از بونسای شیوه هرس کردن برگ‌ها و شاخه‌های آن است. اگر خود به پرورش بونسای مشغولید اهمیت این موضوع را به‌خوبی درک می‌کنید. اگر هم خرید بونسای انجام داده‌اید یا قصد خرید آن را دارید، به دنیست اصول هرس درختچه بونسای را یاد بگیرید. بعد از مدتی از خرید بونسای به دلیل رشد گیاه ممکن است ظاهر آن دچار به‌هم‌ریختگی شود. اگر ندانید چگونه هرس گیاه را انجام دهید به دردسر بزرگی می‌افتید.
هرس کردن خصوصاً در درختچه بونسای فرآیند بسیار لذت‌بخش و آرامش بخشی دارد. ما عمل هرس بونسای را برای حفظ زیبایی درختچه در زمان رشد انجام می‌دهیم. حتماً شنیده‌اید که هرس برگ درختان باعث تشویق آن‌ها به رشد بیشتر می‌شود. این درباره بونسای نیز کاملاً صحیح است.
اینکه به یک گیاه شکل دهید یا شکلی که در قلب یک درختچه بونسای نهفته را بیرون بکشید، هم نوعی از هنر است و هم یک روش تخلیه روحی برای شما. برای اجرای ایده سبز خود شکی به دلتان راه ندهید. برای هرس بونسای از قیچی مخصوص باغبانی کمک بگیرید. جدا کردن شاخه‌های مرده و شاخه‌هایی که رشد بد یا خارج از طرح موردنظرتان دارند را در اولویت قرار دهید. با کمک سلیقه و توجه به شکل ظاهری گلدان بونسای خود، عمل هرس را انجام دهید. درنهایت سعی کنید از وقت گذراندن با درختچه بونسای خود حسابی لذت ببرید.
