کارت یارانه معیشت در راه است /این یارانه مشمول چه کسانی می شود؟
معیشت؛ واژه‌ای با گستره عام و کلی که تامین آن همواره حاکمان را در اتخاذ تصمیمات بر سر چند راهی‌های سخت قرار داده است.
یارانه نقدی برای کمک به اقشار کم درآمد جامعه مطرح شد. یارانه نقدی در سال های بعد از سبد خانوارهای پولدار حذف شد. با قول هایی که رئیسی داده است یارانه نقدی در دولت جدید با تغییراتی همراه خواهد شد. یارانه نقدی ابتدا در دولت احمدی نژاد ایجاد شد. خبرهای جدید پیرامون یارانه نقدی را اینجا بخوانید.
سیداحسان خاندوزی با اشاره به هزینه‌هایی که ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی بر فعالان اقتصادی تحمیل می‌کند، گفت: مدت‌هاست موضوع حذف ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی مطرح است، اما اجرایی نمی‌شود و این روند باید تغییر کند، نباید مانع فعالیت مولد بود بلکه باید هدایت‌گر مسیر توسعه باشیم. تصمیم‌گیری در برخی نهاد‌ها به جیب فعالان اقتصادی هزینه بسیاری را تحمیل می‌کند و قدرت رقابت را کاهش می‌دهد.
البته دوشنبه شب هم رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی تلویزیونی با مردم تأکید کرد که تمام جوانب این قضیه بررسی خواهد شد. وی تصریح کرد: بازار و مردم را در جریان جزئیات حذف ارز ترجیحی قرار خواهیم داد، مطمئناً این موضوع در دست بررسی است و اجرایی خواهد شد.
گفتنی است بر اساس قانون بودجه در سال جاری؛ هشت میلیارد دلار برای تأمین کالای اساسی، نهاده‌های دامی، دارو و تجهیزات پزشکی تکلیف شده بود که این مبلغ به‌طور کامل در شش‌ماهه اول سال تأمین ارز شده است و علاوه‌بر این یک و نیم میلیارد دلار هم برای واکسن کرونا تأمین ارز شده است. در مقایسه با سال گذشته؛
۹ و نیم میلیاردی که امسال تأمین ارز شده تقریباً برابر کل ارز تأمین‌شده برای همین اقلام در سال ۹۹ بوده است.
پیشنهاد‌های جایگزین برای یارانه نقدی
به‌هرحال با تصمیم جدید مجموعه دولت و مجلس داستان ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی نیز به پایان خواهد رسید، ولی این فرایند باید به‌گونه‌ای انجام شود که هیچ‌گونه نگرانی در جامعه ایجاد نشود.
بر اساس این گزارش، اگر فرض کنیم تا پایان سال قرار باشد حدود چهار میلیارد دلار ارز برای واردات اقلام موجود در فهرست کالاهای اساسی تخصیص یابد و قرار باشد نرخ ارز تأمین کالای اساسی بر مبنای نرخ ای‌تی‌اس یا بازار آزاد باشد دولت از محل فروش این ارز با احتساب دلار ۲۵ هزارتومانی، ۱۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد کسب خواهد کرد. با کسر ۱۶ هزار میلیارد تومان درآمد پایه ناشی از تسعیر با نرخ چهار هزار و ۲۰۰ تومانی که سهم دولت خواهد بود یک رقمی نزدیک به ۸۰ هزار میلیارد تومان برای توزیع نقدی یا کارت اعتباری طی پنج ماه در اختیار خزانه قرار می‌گیرد. اگر قرار باشد این مابه‌التفاوت ریالی به ۶۰ میلیون نفر از دهک‌های غیرمتمول برسد با تجمیع دو یارانه نقدی و معشیتی که هم‌اکنون حدود ۱۰۰ هزار تومان به هر نفر پرداخت میشود می‌توان انتظار پرداخت رقمی نزدیک به ۳۰۰ هزار تومان به هر شخص را با تجمیع سه یارانه نقدی، معیشتی و کالاهای اساسی داشت.
در همین رابطه، محمدرضا پورابراهیمی، رئیس‌کمیسیون اقتصادی مجلس در تازه‌ترین اظهاراتش بااشاره به منتفع نشدن مردم از عمده ارز تخصیص‌یافته چهار هزار و ۲۰۰ تومانی در سال‌های گذشته و تأثیر کم آن در سفره مردم، گفت: برای بودجه ۱۴۰۰ به دولت پیشنهاد کردیم یا نظارت هوشمند و قوی بر توزیع این ارز ایجاد کند، یا مابه‌التفاوت قیمت ارز ترجیحی و ارز آزاد به‌صورت کارت اعتباری در اختیار مصرف‌کننده قرار بگیرد. مجلس ترجیح می‌دهد، ریال ناشی از مابه‌التفاوت ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی و آزاد به‌صورت کارت اعتباری به مصرف‌کننده اختصاص یابد.
احسان سلطانی، کارشناس اقتصادی هم در این زمینه معتقد است، وقتی اختصاص ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومانی را کنار بگذاریم، افزایش بیشتر قیمت مواد غذایی و سبد معیشتی مردم به ویژه با افزایش قیمت این اقلام در بازار‌های جهانی حتمی است. حتماً اگر تصمیم بر تعلق ریال معادل ارز دولتی را به خانوار داریم، باید جامعه مشمولان یارانه را بازنگری کنیم و سپس ملاک عمل برای واریز یارانه معادل آن قرار دهیم.
یارانه معیشتی چیست؟
یارانه نقدی برای کمک به اقشار کم درآمد جامعه مطرح شد. یارانه نقدی در سال های بعد از سبد خانوارهای پولدار حذف شد. با قول هایی که رئیسی داده است یارانه نقدی در دولت جدید با تغییراتی همراه خواهد شد.
آنطور که رئیس‌جمهور توضیح داده این یارانه نوعی وام قرض الحسنه است که با کارمزد دو درصد پرداخت میشود؛ بنابراین نمی‌توان گفت که این یارانه بلاعوض است، اما نکته اصلی اینجاست که ابراهیم رئیسی گفته دولت به خانوار‌هایی که توان پرداخت ندارند کمک می‌کند.
در این وعده رئیسی پیش‌بینی شده که به خانوار‌هایی که توانایی بازپرداخت اقساط را نداشته باشند یارانه بازپرداخت اقساط تعلق می‌گیرد. معمولا حمایت‌های دولتی به گروه‌هایی مثل افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی و افراد با درآمد کم تعلق می‌گیرد. براساس برآورد‌ها این پنج دهک شامل افرادی می‌شوند که هر دو یارانه نقدی و معیشتی را دریافت می‌کنند.
یارانه معیشتی در آذرماه چگونه پرداخت خواهد شد؟
با واریز یارانه ۲۰۰ هزار تومانی از آذر امسال، یارانه پنج دهک اول جامعه چندین برابر میشود. خانوار‌هایی که در سه دهک اول باشند با فرض یک خانواده پنج نفره، یارانه‌ای می‌گیرد به شرح زیر است.
یارانه نقدی : ۲۲۷ هزار تومان (زمان پرداخت ۱۰ آذر)
یارانه معیشتی بنزین : ۲۰۵ هزار تومان (زمان پرداخت ۲۰ آذر)
یارانه جدید : یک میلیون تومان (زمان پرداخت احتمالا آخر آذر)
اگر یک خانواده در دهک‌های چهارم و پنجم باشد، وضعیت یارانه‌هایی که از آذر دریافت می‌کنند به شرح زیر است:
یارانه نقدی : ۲۲۷ هزار تومان (زمان پرداخت ۱۰ آذر)
یارانه معیشتی بنزین: ۲۰۵ هزار تومان (زمان پرداخت ۲۰ آذر)
یارانه جدید: ۷۵۰ هزار تومان (زمان پرداخت احتمالا آخر آذر)
زمان واریز یارانه معیشتی
یارانه جدید دولت همان یارانه ۲۰۰ هزار تومانی است که ابراهیم رئیسی وعده داد در برنامه‌های اقتصادی خود اجرا می‌کند و به پنج دهک اول تعلق می‌گیرد. زمان واریز یارانه ۲۰۰ هزار تومانی چه زمانی است؟
آنطور که رئیس‌جمهور توضیح داده این یارانه نوعی وام قرض الحسنه است که با کارمزد دو درصد پرداخت میشود؛ بنابراین نمی‌توان گفت که این یارانه بلاعوض است، اما نکته اصلی اینجاست که ابراهیم رئیسی گفته دولت به خانوار‌هایی که توان پرداخت ندارند کمک می‌کند.
رییس جمهوری؛ در برنامه‌های اقتصادی خودش اعلام کرده یکی از برنامه‌هایش برای کمک به معیشت خانوار پرداخت یارانه جدید است.
زمان واریز یارانه ۲۰۰ هزار تومانی براساس اظهارات ابراهیم رئیسی آذر امسال است، یعنی حدود دو ماه دیگر. یارانه ۲۰۰ هزار تومانی وعده‌ای است که رئیس‌جمهور دولت سیزدهم داده و گفته که به پنج دهک اول پرداخت میشود.
به گفته او قرار است برای خانوارهای پنج دهک اول کارت اعتباری معیشت صادر شود. این کارت‌ها هر ماه به‌ازای هر نفر بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان شارژ می‌شوند. پنج دهک اول جمعیت کشور این یارانه را می‌گیرند، با این تفاوت که دهک‌های اول، دوم و سوم به ازای هر نفر ۲۰۰ هزار تومان و دهک‌های چهارم و پنجم به ازای هر نفر ۱۵۰ هزار تومان دریافت می‌کنند.
دیوان محاسبات گزارش داد بیش از ۲۳ میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی شناسایی شده‌اند اما به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای قطع یارانه اعلام نشده است.
وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، نسبت به شناسایی سه دهک بالای درآمدی یارانه‌بگیران از طریق پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان اقدام کرده است.
دیوان محاسبات گزارش داد بیش از ۲۳ میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی شناسایی شده‌اند اما به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای قطع یارانه اعلام نشده است.
در این گزارش اعلام شد: طبق جز یک قانون بودجه سال ۹۹، وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی موظف است با استفاده از همه بانک‌های اطلاعاتی در اختیار و براساس معیارها و ضوابطی که توسط این وزارتخانه تعیین میشود نسبت به شناسایی و حذف سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه بگیران، با ارائه دلیل و مدرک به افراد، اقدام کند.
نتایج تفریغ بودجه نشان می‌دهد وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی در اجرای حکم این بند و ماد ه ۴ آیین نامه اجرایی آن، نسبت به شناسایی سه دهک بالای درآمدی یارانه بگیران از طریق پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان اقدام کرده است.
در حال حاضر ۷۶ میلیون ۸۵۵ هزار نفر یارانه بگیر ثبت شده که از این میزان ۲۳ میلیون و ۳۳ هزار نفر یارانه بگیر سه دهک بالای درآمدی شناسایی شده اند که البته به سازمان هدفمندی سازی یارانه‌ها اعلام نشد. وزارتخانه مزبور در خصوص اعلام خانوارهای شناسایی شده به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها جهت حذف از لیست یارانه بگیران اقدامی انجام نداده که مبین عدم رعایت مفاد حکم این جزء است.
بر این اساس بیش از ۱۲ هزار و ۵۷۶ میلیارد تومان یارانه به سه دهک بالای درآمدی اختصاص یافت.
جایگزین ارز یارانه ای در راه است / زمزمه پرداخت کارت معیشت
معیشت؛ واژه‌ای با گستره عام و کلی که تامین آن همواره حاکمان را در اتخاذ تصمیمات بر سر چند راهی‌های سخت قرار داده است.
نزدیک به ۴ سال است که منابع ارزی کشور با یک تصمیم نادرست به هدر می‌رود. حالا هم که پس از سال‌ها، فریاد اقتصاددانان به گوش‌های شنوا رسیده است، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در کشاکش اعطای کارت اعتباری است. معاونت اقتصادی رئیس‌جمهور متولی ارسال لایحه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به مجلس شده است، اما گویا جریانی در مجلس ایجاد شده است که با این لایحه به صورت مشروط موافقت کند.
یک ماه پیش بود که رئیس‌جمهور از بررسی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی در نشست‌های مشترک با مجلس خبر داد، اما پس از اظهارنظرهای متعدد مقامات، پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس موضوع اعطای کارت اعتباری به گروه‌های هدف را مطرح و اعلام کرد منتظر لایحه دولت می‌ماند تا کارت معیشت جایگزین ارز ۴۲۰۰ تومانی شود.
اعطای کارت معیشتی موضوع تازه‌ای نیست. پورابراهیمی گفته است که این پیشنهاد را به دولت دوازدهم نیز داده بود که مابه‌التفاوت ارز یارانه‌ای و ارز آزاد را به حساب مردم واریز کنند، اما دولت پیشین نپذیرفته بود.
با استناد به آمارهای رسمی طی ۴ سال اخیر حدودا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از منابع کشور بابت ارز دولتی از بین رفته است و به گفته پورابراهیمی تداوم روند کنونی به صلاح کشور نیست و به عبارت دقیق‌تر اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف نشود و آزاد‌سازی صورت نگیرد اقتصاد کشور دچار لطمه‌های فراوان خواهد شد. سوءاستفاده‌ها‌ی بی‌شماری از ارز یارانه‌ای شد. نتیجه این نوع یارانه‌دهی چیزی جز رانت، قاچاق و تشدید فقر نبود.
در این میان سرنوشت ۱۸ میلیارد دلار از ارز یارانه‌ای نیز در هاله‌ای از ابهام است. قرار است مجلس درباره نحوه تخصیص این میزان ارز یارانه‌ای نیز تفحص کند.
به گزارش خانه ملت، محمدرضا میر‌تاج‌الدینی، نایب رئیس کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس گفته است: ارز ۴۲۰۰ پرونده طولانی دارد و از همان زمان که به ارز جهانگیری معروف شد، تعداد بسیاری این ارز را دریافت کرده و حتی کالای اساسی وارد نکردند.
حدود ۱۸ میلیارد دلار با قیمت‌های مختلف ارز یارانه‌ای دریافت و در بازار آزاد فروختند یا کالا وارد کرده و با نرخ آزاد فروختند یا کلا کالایی وارد نکردند.
در عین حال شنیده‌ها حاکی است مجلس چند پیشنهاد به دولت داده است تا نگرانی‌های ناشی از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای دولت کمتر کند.
به گفته پورابراهیمی یکی از این پیشنهادها صدو‌ر کارت اعتباری معیشتی است. البته پورابراهیمی تاکید کرده است: «این پیشنهاد که یارانه ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف نشود، ولی به جایش به مردم کارت اعتباری همچون کارت سوخت داده شود در دولت و مجلس در حال بررسی است.»
هر چند پورابراهیمی از سایر گزینه‌ها‌ی روی میز مجلس و دولت حرف نزده است اما شنیده‌ها حاکی است اصلی‌ترین گزینه مجلس و دولت توافق بر چگونگی حذف کامل ارز یارانه‌ای است. هر چند تا کنون توپ یارانه‌ها در حال پاسکاری بین دولت و مجلس است، اما سیاست‌گذاران چاره‌ا‌ی جز جراحی یارانه‌ها ندارند.
پورابراهیمی گفته است که فعلا مجلس و دولت مشغول همفکری درباره این مساله هستند و این موضوع در مرحله بررسی کارشناسی است. وی افزود: ادامه مسیر اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به صلاح کشور نیست و نتیجه‌ای جز ایجاد رانت و فساد، توقف تولید، قاچاق کالای اساسی به خارج از کشور و افزایش سرانه مصرف ندارد.
به گفته او، مردم به نرخ بازار آزاد خرید می‌کنند، بنابراین حتی می‌توان گفت که با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی قیمت‌ها هم کاهش پیدا خواهد کرد. در حال حاضر بنا بر گزارش رسمی بانک مرکزی در سال‌های اخیر نرخ تورم کالای اساسی از نرخ تورم کالای غیر‌اساسی بالاتر است که این برای کشور فاجعه است، یعنی ما ارز ۴۲۰۰ می‌دهیم، اما مردم متحمل تورم می‌شوند.
بنا به اطلاعات موجود در حال حاضر هفت قلم کالا مشمول دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند. این اقلام هفت‌گانه شامل دارو، گندم، روغن مایع و جامد و چند نوع از نهاده‌های دامی است. مجلس منتظر است تا دولت لایحه حذف ارز دولتی را تقدیم کند.
از سو‌ی دیگر محسن زنگنه، عضو کمیسیون جهش تولید مجلس نیز گفته است که ممکن است دولت تصمیم بگیرد واردات تمامی کالاها با ارز آزاد انجام شود و این تصمیم به مصوبه مجلس نیاز ندارد، اما اگر دولت بخواهد به پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی برای هر کدام از این هفت قلم ادامه دهد یا تصمیم بگیرد در قبال عدم پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی به این کالاها، به صورت ریالی از تولیدکننده و مصرف‌کننده حمایت کند، به منابعی نیاز دارد و حتما باید به مجلس اعلام کند.
به گفته زنگنه، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث میشود دیگر نهاده‌های دامی با این ارز ارزان‌قیمت وارد نشود و باعث رشد قیمت گوشت و لبنیات میشود، اما اینکه این تورم تا چه حد خواهد بود، از مواردی است که از دولت خواستیم به صورت مستند و شفاف به ما اعلام کند.
موافقت مشروط مجلس با لایحه عدم گرانی کالاها
همچنین درخبری دیگر به نقل از خبرگزاری فارس، محمد مهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نیز گفته است که شرط مجلس برای موافقت با لایحه عدم گرانی کالاها این است که باید مابه‌التفاوت آن به مردم پرداخت شود.
مفتح گفت: یکی از روش‌هایی که در دولت فعلی در حال بررسی است آن است که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود و کالاهای اساسی با ارز آزاد وارد شود و مابه‌التفاوت آن به مصرف‌کننده نهایی را در قالب پرداخت یارانه و با استفاده از روش‌های الکترونیکی بدهند.
به گفته مفتح، اگر زیرساخت لازم برای این موضوع وجود داشته باشد و بتوانیم به خوبی این موضوع را کنترل کنیم، قطعا حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تاثیری بر قیمت اجناس و کالاها در بازار نخواهد داشت.
مفتح اضافه کرد: لایحه اصلاح حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باید به صورت کامل و جامع دیده شود و کالاهایی که مشمول این طرح می‌شوند، باید به خوبی رصد شده تا به دست مصرف‌کننده نهایی برسد و دولت بتواند حمایت لازم را از مصرف‌کننده برای پرداخت مابه‌التفاوت داشته باشد.
وی گفت: اگر دولت آقای رئیسی مطمئن از ارائه لایحه حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از واردات کالاهای اساسی باشد و این تضمین را به مجلس یازدهم بدهد که هیچ تاثیری بر قیمت کالاهای اساسی نخواهد داشت و مابه‌التفاوت هم به‌طور صحیحی به مردم پرداخت خواهد شد و انحرافی هم در این مسیر وجود نخواهد داشت، نمایندگان راضی به تصویب حذف این ارز خواهند بود.
به گفته مفتح حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نباید به هیچ‌وجه باعث افزایش قیمت شیر، مرغ، تخم‌مرغ، گوشت و کالاهای اساسی شود. در غیر این صورت مجلس یازدهم با ابزارهای قانونی به این موضوع نگاه خواهد کرد، البته اگر مدل حذف این ارز به خوبی در دولت دیده شود، قطعا نباید شاهد گرانی‌ها در این بخش باشیم.
منبع: دنیای اقتصاد